خاطرات فریدون دستگیر عالی از شهید ستاری

« به روایت سروان فریدون دستگیر عالی »
این هواپیماها سالها بلا استفاده در موزه و کنار باندهای پروازی افتاده بودند و لانه پرندگان شده بودند .پس از پیروزی انقلاب اسلامی و قطع با آمریکا ، جهت آموزش فن خلبانی در نیروی هوایی ، دانشکده پرواز تأسیس شد . در دوران جنگ ، با وجود تحریم تسلیحاتی ایران از سوی شرق و غرب ، نیروی هوایی قادر به تهیه هواپیمای جت آموزشی برای دانشجویان خلبانی نبود . این کمبود در روند تعلیم دانشجویان محسوس بود .
با انتصاب تیمسار ستاری به فرماندهی نیروی هوایی ، ایشان تصمیم گرفتند این هواپیماها را پس از گذشت ۱۲ سال ، دوباره به رده پروازی در بیاورند و از آنها برای آموزش دانشجویان خلبانی استفاده کنند .
اگر هشتاد بار هم پاسخ منفی بدهی
تیمسار ستاری بررسی همه جانبه‌ای در نیروی هوایی نسبت به بازسازی این هواپیماها انجام دادند و سرانجام روزی در شعبه موتور جت به سراغ بنده آمدند .
ایشان ، موضوع بازسازی هواپیماهای « تی – ۳۳ » را مطرح کردند و از من خواستند که مسئولیت این کار را به عهده بگیرم .
هواپیماها مدت دوازده سال در شرایط بد جوی قرار داشتند و تقریباً فرسوده شده بودند . بازسازی آنها ریسک بسیار بزرگی بود ، چون جان خلبان مطرح بود و خسارات احتمالی در پی داشت . لذا با پیشنهاد ایشان موافقت نکردم .
تیمسارهشت بار پیش من آمدند و پیشنهاد خود را تکرار کردند . دفعه آخری که آمدند ، فرمودند :
دستگیر ! هشت بار آمدم ، جواب منفی دادی ، اگر هشتاد بار هم جواب منفی بدهی بازهم خواهم آمد . با بررسی‌هایی که کردم ، این کار فقط از دست شما پیش کسوتان بر می‌آید .
البته دلیل دیگری که باعث می‌شد ، ازانجام این کار اجتناب ورزم ، وحشت از کمبود قطعه‌های این نوع هواپیما و عدم پشتیبانی به موقع بود . ضمناً نمی‌خواستم قولی به تیمسار بدهم که از عهده آن بر نیایم .
تیمسار که احساس مرا درک کرده بودند ، گفتند :
در حال حاضر ، نظام جمهوری اسلامی و این مملکت به فداکاری شما نیاز دارد . دستگیر ! از بابت کار هیچ نگرانی نداشته باش ! من در همه حال پشتیبان تو هستم و قول می‌دهم هر کاری که از دستم بر بیاید برای تو انجام بدهم .
چند دقیقه‌ای تیمسار صحبت کردند و آن چنان گفتارشان خوب و منطقی بود که جای هیچ گونه عذری را باقی نمی‌گذاشت . با توکل به خدا پذیرفتم . تیمسار در حالی که مرا در آغوش گرفته و می‌بوسید ، گفت :
می‌دانستم ، بالاخره قبول می‌کنی .
آمدم خسته نباشید بگویم
اسامی تعدادی از پرسنل ورزیده و زبده نیروی هوایی را که قبلاً نسبت به کار آنها شناخت داشتم ، به تیمسار دادم . ایشان ظرف ۴۸ ساعت ، همه آنها – حتی کسانی که در شهرستانها بودند – را حاضر کردند و ما کار را شروع کردیم . ابتدا تعدادی از این هواپیماها را توسط هلی کوپتر شنوک به محل آوردیم و کار بر روی اولین هواپیما آغاز شد .
در آن زمان ، عراق موشک باران تهران را آغاز کرده بود و ما مجبور بودیم برای آماده کردن هواپیما در زمان مقرر تا نیمه‌های شب کار کنیم . ساعت سه بعدا از نیمه شب به تنهایی در حال بستن ژنراتور بر روی موتور هواپیما بودم . ناگهان صدای نفس نفس زدن شخصی را پشت سرم احساس کردم . وحشت کردم ، دیدم تیمسار ستاری است ، سلام کردم .
گفت :
خسته نباشی دستگیر ! نگفتم تا این حد کار کنی که خودت را از پا بیندازی .
گفتم :
قربان ! مرد است و قولش . باید هر طور شده سر موقع هواپیما را حاضر کنم .
سپس پرسیدم :
چه شده که تیمسار ، این موقع شب به این جا آمده‌اند ؟
پاسخ دادند :
از دور دیدم چراغ قسمت موتور جت روشن است . گفتم حتماً دستگیر مشغول کار است . آمدم به تو خسته نباشید بگویم .
یک چایی بده بخوریم
تیمسار ، روزهایی که در تهران بودیم حتماً به شعبه ما می‌آمدندو کار را از نزدیک پی‌گیری می‌کردند . وقتی می‌آمدند ، می‌نشستند و می‌گفتند :
دستگیر ! یک چایی بده بخوریم .
حضور تیمسار در کنار پرسنل حرکت خوبی بود و آنها را نسبت به ادامه کار دلگرم می‌کرد . گاهی اوقات ، ایشان قطعه‌ای را که کم داشتیم نمونه آن را می‌دیدند و چند روز بعد تعدادی از آنها را از انبارهای نیروی هوایی پیدا می‌کردند و برای ما می‌فرستادند .
چند روز قبل از اینکه موتور هواپیما را آزمایش کنیم ، دستگاه آزمایش کننده موتور ، در یک بمباران هوایی منهدم شد و کار برا ما مشکل گردید . تیمسار نگران بودند ، گفتند :
دستگیر ! چه کار خواهی کرد ؟
قبلاً در این زمینه با همکارانم مشورت کرده بودم . لذا به تیمسار گفتم :
کار را انجام خواهم داد . شما نگران نباشید !
پرسیدند :
چطور ؟
گفتم :
هواپیمارا از قسمت دم جدا می‌کنم . و موتور را بر روی هواپیما آزمایش می‌کنم .
تیمسار پرسیدند :
این کار خطرناک نیست ؟
گفتم :
خیر .
مسئولین به ایشان گفته بودند که این کار شدنی نیست ، لذا تیمسار به حرف من شک داشتند و گفتند :
شما مجدداً این موضوع را بررسی کنید و نتیجه را به من اطلاع دهید .
گفتم:
قربان ! من بررسی کرده‌ام ، این کار شدنی است .
ایشان گفتند :
پس موفق باشید !
بلافاصله قطعاتی که برای آزمایش موتور لازم بود ، دستور ساختش را به قسمتهای مربوطه دادم و در سیم کشی هواپیما نیز تغییراتی بوجود آوردیم .
تیمسار ستاری و تعدادی از فرماندهان در پای هواپیما حضور داشتند . موقع روشن کردن موتور ، دلهره عجیبی به من دست داده بود . زیرا پس از سیزده سال این کار می‌خواست انجام شود .
تیمسار گویا متوجه حالت من شدند . آهسته گفتند :
دستگیر ! نگران نباش . ما توقع زیادی نداریم .
موتور را نصب کردم و با توکل بر خداوند ، داخل کابین هواپیما شدم . پس از چکهای لازم ، کلید استارت را زدم . به حول و قوه الهی موتور هواپیما به صدا در آمد و روشن شد . با شنیدن صدای موتور ، تمام کسانی که آنجا حضور داشتند ، خوشحال شدند و با تکان دادن دست ، شادیشان را به من ابراز می کردند .
پس از اطمینان لازم از کار کرد موتور ، وقت آن رسیده بود که هواپیما را برای پرواز آماده کنم . اولین مرحله آزمایش قبل از پرواز ، دوانیدن سریع هواپیما بر روی باند پروازی بود . فکر کردم اگر قرار است در این مرحله برای کسی اتفاقی بیفتد ، بهتر است که آن فرد خود من باشم . لذا به تیمسار ستاری و تیمسار رستمی ( جانشین ایشان ) پیشنهاد کردم که اجازه دهند ، این کار را خودم انجام دهم .
فردای آن روز در حضور تیمسار و تعدادی از فرماندهان ، هواپیما را وارد باند پروازی کردم و به ابتدای باند رفتم . مدت ۴۵ دقیقه با موتور روشن آزمایشهای لازم را بر روی هواپیما انجام دادم . در این مدت تیمسار ستاری لحظه‌ای آرام و قرار نداشتند . مرتب دستهایشان را به هم می‌مالیدند و منتظر بودند که نتیجه چه خواهد شد . ایشان از شوقی که داشتند از جمع فرماندهان دور شدند و به نزدیکی شانه خاکی باند آمدند .
من پس از تماس با برج مراقبت ، در جا ، گاز موتور را زیاد کردم . با رها کردن ترمز ، هواپیما با سرعتی زیاد بر روی باند به حرکت در آمد . سرعت آن به قدری زیاد بود که چرخ جلو از زمین بلند شد . به انتهای باند که رسیدم ، دور زدم و برگشتم . هنوز از کابین پیاده نشده بودم که تیمسار با دست به من اشاره کردند : « چه شد ؟ » با نشان دادن انگشت شصتم ، موفقیت کار را اعلام کردم .
تیمسار از خوشحالی دستهایش را به هم گره کرده بود و برای من به علامت پیروزی تکان می‌دادند . همان روز دستور دادند پنج گوسفند برای رفع خطر قربانی کنند .
خواستم خستگی را از تن شما در بیاورم
هواپیما آماده شده بود ، ولی انتخاب خلبانی که جرأت و جسارت آن را داشته باشد تا برای اولین بار با این هواپیما پرواز کند ، کار بسیار مشکلی بود .
تیمسار فقید ، « علی پور » که درجوانی با این نوع هواپیما پرواز کرده بود ، داوطلب شد تا این پرواز مهم را انجام دهد . پس از چند روز آموزش و کار با دستگاههای مختلف هواپیما ، همه چیز برای پرواز آزمایشی مهیا شد .
به علت کوتاه بودن طول باند ، هواپیما را برای پرواز توسط هلی کوپتر « شنوک » به فرودگاه مهر آباد منتقل کردند .
آن روز همه چیز به خوبی پیش می‌رفت . لحظه ورود هواپیما به ابتدای باند ، نفس همه دست اندر کاران در سینه‌هایشان حبس شده بود و هیچ کس را یارای حرف زدن نبود . من صدای ضربان قلبم را می‌شنیدم که هر لحظه تندتر می‌شد و گویی می‌خواست از سینه‌ام بیرون بپرد .
نگاهها همه به سوی هواپیما دوخته شده بود . و این لحظه برای من و دوستانم لحظه سرنوشت سازی بود . پس از تماس با برج مراقبت ، هواپیما با سرعت زیاد روی باند حرکت کرد ، ولی ناگهان موتور از دور افتاد و هواپیما به رمپ پروازی بازگشت .
من به گمان اینکه موتور هواپیما اشکال آورده در یک لحظه فشارم بالا رفت و حالم به هم خورد . خواستند مرا به بیمارستان ببرند ، ولی امتناع کردم . می‌خواستم ببینم عیب چه بوده است . پس از بررسی متوجه شدیم که خوشبختانه عیب از سرعت نمای هواپیما بوده و موتور اشکالی نداشته . پس از رفع عیب مجدداً هواپیما آماده پرواز شد .
این بار ، جناب علی پور ، هواپیما را از زمین بلند کرد ، ولی به علت عدم اطمینان تا مسافت زیادی با ارتفاع کم ، بر روی باند پرواز می‌کرد تا اینکه از نظرها ناپدید شد .
خلبان ، هواپیما را به منطقه از پیش تعیین شده برده بود و آزمایش‌های لازم را بر روی آن انجام داده بود . پس از گذشت چند دقیقه ، هواپیما بر روی آسمان فرودگاه مهر‌آباد ظاهر شد . بچه‌ها با دیدن آن غریو شادیشان به هوا بلند شد و هر کس ،‌دیگری را در آغوش می‌گرفت و تبریک می‌گفت . هواپیما قبل از نشستن بر روی باند در جلو بچه‌ها مقداری عملیات آکروباسی انجام داد و سپس صحیح و سالم به رمپ پروازی بازگشت . جناب علی پور وقتی که از کابین پایین آمد ، تمام لباسشان خیس عرق شده بود .
جلو رفتم و ایشان را در بغل گرفتم و گفتم :
جناب سرهنگ ! نه به آن بلند شدن – که به کندی انجام شد – و نه به این آکروباسی که انجام دادید .
در جوابم گفت :
حقیقتش اول اطمینان لازم را نداشتم ، ولی پس از مقداری پرواز مطمئن شدم و خواستم با این عملیات آکروباسی خستگی را از تن شما در بیاورم .
بعد از این پرواز بر اثر فشار روحی که بر من وارد شده بود ، مرا به بیمارستان بردند ، و پس از مقداری مراقبت‌های پزشکی و استراحت ، حالم بهبود یافت .
در حال حاضر تعداد زیادی از این هواپیماها بازسازی شده‌اند و دانشجویان خلبانی با آنها پرواز می‌کنند . من این موفقیت را مرهون حمایت و راهنمایی شهید ستاری می‌دانم .

منبع: مرکز اسناد اداره حفظ آثار ونشر ارزشهای دفاع مقدس جنوب شرق استان تهران