با برگزاری پاسداشت حسین اسرافیلی تعداد برنامههای بزرگداشت شاعران انقلاب اسلامی موسوم به «شب شاعر» به ده رسید. با توجه به اهمیت این برنامهها در رشد و تقویت جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی گفتوگویی با حسین قرایی پژوهشگر، مدرس دانشگاه و دبیر اجرایی این برنامه انجام شده است که در ذیل میآید:
جناب قرایی بفرمایید ایده برگزاری «شب شاعر» چه طور شکل گرفت؟
در چند سال اخیر ما هر برنامه شعر که داشتیم و رنگ و بوی تجلیل داشت به رفتگان میپرداخت. من وقتی این فضا را دیدم گفتم چقدر خوب است که بیاییم به شاعران معاصر و حیّ انقلاب خاصه شعرایی که زیاد به آنها توجه نمیشود بپردازیم. انقلاب اسلامی در حوزه ادبیات یک جریانی را راه انداخت که علمداران آن سلمان هراتی، سید حسن حسینی، قیصر امینپور و … بودند. ما دیدیم به افرادی که این سبک را ادامه میدهند توجه خاصی نمیشود به همین جهت علم «شب شاعر» را بلند کردیم. به حمدالله شب شاعر هم اکنون تعدادش دو رقمی شده است و من فکر میکنم اگر همینطور جلو برویم میتوانیم برای خیلی از شعرا برنامه بگیریم و حداقل در این شب سه تا چهار ساعته بتوانیم به لایههای پنهانی شعر این شاعران توجه کنیم. حتی برخی اوقات جلسات ما به نقد و بررسی هم کشیده میشود و فقط تمجید از یک شاعر نیست.
الان بیش از یک سال است شما شب شاعر را برگزار میکنید؛ ابتدا که شما ایده این برنامه را مطرح کردید نظر دوستان شاعر چی بود؟
حقیقتاً خیلی جدی نمیگرفتند حتی برنامه اول را هم جدی نگرفتند ولی برنامه دوم و سوم دیدند این برنامه یک شکوهی دارد. در برنامه اول که پاسداشت رضا اسماعیلی بود حدود ۵۰ نفر آمدند. در دومین برنامه که مخصوص آقای محدثی خراسانی بود جمعیت بیشتری آمده بودند و شاعران متوجه شدند که برنامه شب شاعر هست. سومین برنامه با شکوهتر برگزار شد. پاسداشت یوسفعلی میرشکاک که اصلا جا برای نشستن نبود و خیلیها برنامه را ایستاده دنبال میکردند از این برنامه به بعد کار روی غلطک افتاد و چهارمین برنامه پاسداشت قادر طهماسبی بود که استقبال خیلی خوبی به عمل آمد. پاسداشت محمدحسین جعفریان، عباس باقری، حسان، احد دهبزرگی، محمدکاظم کاظمی و حسین اسرافیلی به ترتیب برنامههای بعدی ما بودند که اجرا شدند.
نحوه انتخاب شعرا برای بزرگداشت چگونه است؟ آیا شما به شهرت افراد نگاه میکنید یا به محتوای تولید شده در طول سالهای گذشته؟
تیمی از منتقدان و شعرا تشکیل شده که این افراد انتخاب میکنند. در میان این افراد نگاههای متناقض و متضاد با یکدیگر نیز وجود دارد. تعداد و تکثر کارهای انجام شده، نگاه شاعر به شعر انقلاب و حتی حرف خلاف عادت در حوزه شعر ملاک عمل قرار میگیرند و بر این مبنا شعرا انتخاب میشود. نکته مهم در این گروه این است که نگاه به افرادی است که از ذهنها رفته است ما حتی قصد داریم برنامهای برای سید عبدالله حسینی بگیریم با اینکه وی فقط یک مجموعه شعر در حال چاپ دارد ولی نقش وی در جهتدهی و جریانسازی شعر انقلاب بسیار مهم است.
مدعوین برنامه بعضا دارای سلایق و گرایشهای گوناگون هستند چگونه این افراد را شما دعوت میکنید؟
من شخصاً با افراد تماس میگیرم و بعضاً اصرار میکنم که در جلسه حضور داشته باشند. خیلی دیدهام که دو شاعر به لحاظ فکری با هم اختلاف دیدگاه دارند ولی به خاطر شاعر دیگری که پاسداشت اوست آمدهاند و شرکت کردهاند؛ این نشان میدهد که شب شاعر جا افتاده است. ما فضای سیاسی را در این برنامه حاکم نکردیم از جانب ما اکثراً دعوت شدهاند و از طرف شعرا نیز اکثراً حضور داشتهاند. در برنامههای ما محمد کاظم کاظمی، غلامعلی حداد عادل، سعید جلیلی، سید عباس صالحی، سفیر افغانستان، مشفق کاشانی، موسوی گرمارودی، محمدرضا سنگری، علیرضا قزوه، افشین علا، سیدمحمود دعایی، بهروز افخمی، یوسعلی میرشکاک و بسیاری از شعرا و هنرمندان حضور داشتند. نکته دیگر این است که ما در بزرگداشتهای خودمان فقط متمرکز به تهران نیستیم من چندی قبل سفری به زابل داشتم و دیدم که اکثر اهل ادبیات عباس باقری را با اشعارش میشناسند. چرا که شعر باقری حرفی از جنس زمان بود و حالا چرا ما نباید برای این شخص بزرگداشت میگرفتیم به این دلیل که در تهران نبود؟ وقتی هم که مجلس بزرگداشت ایشان را گرفتیم بسیار باشکوه بود. و حتی برای احد دهبزرگی از شیراز که شعر معروف «باز هم مرغ سحر بر سر منبر گل/ دم به دم می خواند شعر جان پرور گل» برای اوست برنامه داشتیم. شعرهای آیینی، فولکولور و شعرهای عاشقانه وی بسیار زیباست به همین دلیل ما زیاد سراغ استانها میرویم و فضای شب شاعر را از تهران خارج کردیم تا کاری خلاف عادت انجام دهیم. در جناح مقابل شعر انقلاب به بهانههای مختلف از افراد و چهرههای خود تجلیل میکنند میتوان گفت این شب شاعر پایگاهی برای شعرای انقلاب اسلامی است آیا چنین احساسی در شعرا به وجود آمده است. حس میکنم حضور شعرا در جلسه این نکته را اثبات میکند البته باید گفت روشنفکر به معنای واقعی کلمه شعرای انقلاب اسلامی هستند چون حرفهای روشن و به روز میزنند.
بازتاب برگزاری ۱۰ شب شعر در میان اهل فرهنگ و رسانهها چطور بوده است؟
اکثر خبرگزاریها و رسانهها با عقاید مختلف برنامه را پوشش میدهند صدا و سیما توجه خوبی نشان میدهد این نشان میدهد که شب شاعر بیننده دارد حتی برخی شعرا با طنز و مطایبه میگویند نوبت ما در شب شاعر کی میرسد.
یعنی جریان شعر انقلاب این قدر ظرفیت دارد، پوینده و بالنده است که با این فاصله کوتاه بزرگداشت را برگزار کنیم؟
بله، من فکر میکنم. ما هم این مسائل را از رهبر انقلاب خط میگیریم ایشان در ابتدای سال جهتی را به ما نشان میدهند و ما باید آن جهت را بگیریم و سرخطها را که ایشان نشان میدهند به آن توجه کنیم. ما به عنوان سرباز جبهه انقلاب میتوانیم با خروجی قابل قبول هر ۱۵ روز یکبار این برنامه را داشته باشیم. ما حتی یک نقشه راه برای شبهای شاعر تدوین کردیم که فقط بزرگداشت صرف نباشد که هدیهای در آن داده شود چرا که سکهها در جشنوارههای دیگر داده شده است ما باید در این شبها به اندیشه انقلابی بپردازیم. نکتهای که گفتن آن لازم است این است که خیلیها فکر میکنند شاعر انقلاب اسلامی فقط باید مدح مسئولین را بگوید در حالی که شاعر انقلاب اهداف انقلاب را در سطر سطر شعرش از مسئولین و کارگزاران مطالبه میکند. برای برخی بد جا افتاده است شعر انقلاب همیشه مدح است. ما در این شبها حتی چشماندازی از شعر انقلاب ارائه میکنیم و اگر خدا بخواهد متون این برنامه را بصورت چند کتاب در آینده نزدیک منتشر خواهیم کرد. ما حتی قصد داریم برای برخی شعرای در گذشته مثل آقاسی و ابوالفضل سپهر برنامه برگزار کنیم تا کار جدی و علمی روی آثار این افراد انجام شود. به عنوان نکته آخر بگویم دوست دارم فضای این برنامه گسترش پیدا کند تا ما به جای ۲۰۰ نفر بتوانیم جمعیت بیشتری را میزبانی کنیم. در مراسم شب جعفریان بالای ۴۰۰ نفر جمیعت آمد. اگر بشود جایی مثل خانه هنرمندان و یا برخی فرهنگسراها کمک کنند میتوانیم ۵۰۰ نفر را میزبانی کنیم ما به خاطر کمبود جا اطلاعرسانی زیادی نمیکنیم واّلا شعر انقلاب طرفداران زیادی دارد.